Um Vitlíki Føroya
Fyrireikandi arbeiði til heildarætlan um vitlíki í Føroyum
Vitlíki hevur longu stóra ávirkan á okkara samtíð og fær enn størri týdning í framtíðini. Vitlíki Føroya er fyrireikandi arbeiðið til eina heildarætlan um vitlíki í Føroyum.
Verkætlanatíð og umfang
oktober 2025 – februar 2026
Fyrireikandi kanningararbeiði
Landsstýrið (Fíggjarmálaráðið)
Flowcore og Vitlíkisstovan
Eftir almenna útboðið hevur Gjaldstovan valt Flowcore, við Vitlíkisstovuni sum undirveitara, at standa fyri arbeiðinum.
Okkara endamál
Við ábyrgdarfullari nýtslu av vitlíki, vilja vit nútímansgera samfelagið, økja um kappingarføri, styrkja okkara førleikar, og verja føroyskt mál og mentan.
Heildarætlanin skal:
- Orða eina visión fyri almennu nýtsluna av vitlíki
- Savna íkast frá stovnum og áhugapørtum í Føroyum
- Fáa íblástur úr grannalondum
- Enda við eini skrivligari frágreiðing við visión og tilmælum
Hví hetta hevur týdning
Føroyar standa frammanfyri bæði avbjóðingum og einstøkum møguleikum við vitlíki
Føroyskt mál
Vitlíki skal kunna brúkast á føroyskum og endurspegla okkara mentanarligu virðir. Vit leggja dent á at varðveita og menna føroyskt í talgildari tíðarøld.
Etikkur og ábyrgd
Vitlíki skal vera í samsvari við føroyskar normar, skal vera rættvíst, vísa virðing, vera fevnandi og gjøgnumskygt.
Møguleikar
Vitlíki kann hjálpa okkum at nútímansgera samfelagið, økja kappingarføri, og styrkja okkara førleikar sum lítil, men nýhugsandi tjóð.
Fýra stigini í arbeiðinum
Uppseting og byrjan
Sett bygnað á pláss, kortlagt áhugapartar, og skapað verkstovuætlan. Hetta hava vit longu gjørt.
Savna vitan
Halda verkstovur við lyklaáhugapørtum og fáa íblástur frá norðurlondum. Hetta er kjarnin í átakinum.
Rit og tilmæli
Samanbera við altjóða royndir, menna tilmæli, og skriva frágreiðing um fyrireikandi kanningar.
Lokastig
Góðkenna frágreiðingina, skapa leggingartilfar, og leggja fram til Fíggjarmálaráðið og Landsstýrið.
Sjey stuðlandi súlur
Vit hava bygt okkara arbeiði á sjey grundleggjandi súlur, sum allar stuðla undir eitt sterkari og betri samfelag
Føroyskt fyrst og fremst
Vitlíki skal kunna brúkast á føroyskum og endurspegla okkara mentanarligu virðir og samleika.
Etikkur og moralur í hásæti
Vitlíki skal vera í samsvari við føroyskar normar, vera rættvíst, vísa virðing, vera inkluderandi, rúma ymisleika og hava gjøgnumskygni.
Fatan og førleikar á høgum stigi
Breið vitan skal vera um vitlíki tvørtur um ættarlið, og førleikar at menna vitlíki skulu vera á høgum stigi.
Munadyggur almennur geiri
Vitlíki skal økja framleidni og virkisføri, vera grundarlag fyri betri avgerðum og lyfta tænastustøðið.
Kappingarfør vinna
Vinnan skal hava vitlíkiskarmar og infrakervi, sum stuðla undir nýskapan, vøkstur og kappingarføri.
Tøkniligt undirstøðukervi
Ætlan og verkseting av tøkniligum undirstøðukervi skal fremjast, og vit skulu menna føroyskan tekstgrunn til LLMs.
Lógir og rættindi
Lógar- og regluverk skal vera fyri ognarskapi av dátum, persónsvernd, upphavsrætt og verju av skapandi verkum.
Altjóða læring og samstarv
Vit fáa íblástur og læra av grannalondum til at finna bestu loysnirnar fyri Føroyar
Ein týdningarmikil partur av arbeiðinum er at fáa íblástur og royndir frá norðurlondum - serliga Íslandi, Danmarki og Noregi. Vit samanbera okkara tilgongd við bestu altjóða mannagongdir og læra av teimum, sum longu hava gjørt arbeiðið, sum vit nú byrja á.
Norðurlendskt samstarv
Vit leita eftir sambondum við norðurlendskum samstarvspartar og royndir í ábyrgdarfullari vitlíkismenning. Í oktober 2025 varð New Nordics AI sett á stovn - ein altjóða samstarvsmiðstøð fyri vitlíki í norðurlondum, sum vit hava møguleika at taka lut í.
Ísland - mál og mentan
Ísland hevur longu gjørt arbeiðið við íslendskt mál og vitlíki (2019-2023). Vit læra av teirra royndum við smátt mál og mentanarvørn í vitlíkishøpi, og vit hava møguleika at samstarva við Ísland um málteknologisk samstarv.
Danmark - grannaskap og mál
Danmark er nærmasta grannalandið og høyrir til sama ríki. Vit hava tætt samband við danska vitlíkisumhvørvið og møguleika at nýta donsku mállíkini, sum eru nærskyld føroyskum.
Skrivlig frágreiðing
Átakið endar við eini skrivligari frágreiðing við visión, samstarvsmøguleikum og tilmælum
Í februar 2026 verður frágreiðingin lagd fram til Fíggjarmálaráðið og Landsstýrið. Frágreiðingin skal búgva stjórnina til at taka avgerðir um hvussu Føroyar skulu fara víðari við vitlíki.
Frágreiðingin skal innihalda:
- Visión fyri vitlíki í Føroyum
- Grundligandi greining av íkasti frá áhugapørtum
- Altjóða samanburður við bestu mannagongdir í norðurlondum
- Tilmæli fyri ymsu økini í verkætlanini
- Ávísingar um tíðarætlan, kostnað og tilfar fyri næstu stig
- Vegleiðing fyri heildarætlan um vitlíki (eftir februar 2026)
Partur av Talgildu.fo
Vitlíki er saman við Talgildu Føroyum staðsett á Gjaldstovuni. Talgildu Føroyar vórðu settar á stovn í 2015 við eini heildarætlan fyri alt samfelagið. Heildarætlan um vitlíki verður nú ein nýggjur hornasteinur í menningini.
"Vit skulu gera íløgur í vitlíki, tí vit vilja tryggja, at Føroyar fáa lut í teimum møguleikum, sum tøknin gevur – men hetta skal gerast við ábyrgd og øllum neyðugum fyrilitum."